Wielki Post to okres, w którym przygotowując się do Wielkanocy kierujemy nasze myśli ku Męce Pańskiej. Jest to czas nawrócenia i odnowienia swojej łączności z Bogiem. Pomagają nam w tym wielkopostne nabożeństwa – Droga Krzyżowa i Gorzkie Żale.
Nabożeństwo Drogi Krzyżowej ma swoją genezę w Jerozolimie. W XIV w. franciszkanie przejęli opiekę nad miejscami świętymi w Jerozolimie i od tego czasu zaczęło się rozwijać nabożeństwo pasyjne upamiętniające drogę Jezusa od pretorium na Golgotę. Struktura nabożeństwa początkowo nie była ujednolicona, istniały różne zwyczaje. W dzisiejszej formie Droga Krzyżowa została ukształtowana w XVIII wieku. Rozważania krzyżowej drogi Jezusa, w Wielkim Poście sprawuje się w kościołach w każdy piątek. Pamiętać należy, że rozważając Mękę Pańską rozważamy tajemnice naszego zbawienia. Nabożeństwo Drogi Krzyżowej nie może przybierać formy litowania się nad cierpiącym Chrystusem (On sam odrzucił takie podejście w napomnieniu skierowanym do kobiet jerozolimskich – Łk 23, 27-31).
Gorzkie Żale z kolei są nabożeństwem polskim, powstałym w Warszawie na przełomie XVII i XVIII wieku w kręgu Zgromadzenia Misjonarzy św. Wincentego à Paulo, pracujących w warszawskim Kościele św. Krzyża. W swej strukturze nabożeństwo zostało ułożone na wzór brewiarzowej godziny Matutinum: wstępna pieśń oraz trzy części, z których każda zawiera trzy pieśni. Dziś nabożeństwo to sprawuje się najczęściej w Wielkim Poście w niedziele. Tradycyjną praktyką wielkopostną jest także zwyczaj zasłaniania krzyży w ciągu dwóch ostatnich tygodni Wielkiego Postu. Jest to podkreślenie uniżenia Chrystusa w czasie Jego Męki.
Nabożeństwa i zwyczaje wielkopostne łączą się z jednym tylko jego aspektem – pasyjnym. Jest to aspekt ważny, ale nie jedyny. Nie można zapominać że Wielki Post to nie tylko kontemplacja Męki Pańskiej, ale przede wszystkim czas nawrócenia. Dobrze przeżywane nabożeństwo pasyjne owocuje wzrastającą ufnością w miłosierdzie Boga Ojca, objawione w Chrystusie ukrzyżowanym za nas, a także akceptacją krzyża w naszym własnym życiu.